dinsdag 27 oktober 2015

De Europese godsdienstvrede en de islam

                                                                   
De Unie van Utrecht dwong de vrijheid van godsdienst af
    


Het begin van de Europese godsdienstvrede kan nauwkeurig worden bepaald. Het was een reactie op de Unie van Atrecht (6 januari 1578) waarin de Spaanse landvoogd met de Zuidelijke Nederlanden overeenkwam dat de katholieke godsdienst de enige godsdienst was en dat iedere andere godsdienst verboden was.  In de Noordelijke Nederlanden was de reformatie al op gang gekomen. Eerder waren de Nederlandse gewesten in de Pacificatie van Gent al overeengekomen om een oplossing te zoeken voor het naast elkaar bestaan van religies en werden de wetten op ketterij afgeschaft.

De Noordelijke Nederlandse gewesten voelden zich geschoffeerd door de ‘Unie van Atrecht’ (1578) en reageerden met de ‘Unie van Utrecht’ die op 29 januari 1579 in de Dom van Utrecht werd ondertekend. Aanvankelijk ondertekenden enkel de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht, Gelre en de Groningse Ommelanden de Unie van Utrecht. In de loop van 1579 sloten ook het gewest Overijssel, Landschap Drenthe en Heerlijkheid Friesland en de steden Antwerpen, Breda, Brugge, Brussel, Doornik en Valencijn, Groningen, Ieper, Lier en Venlo zich bij de Unie aan. De voor godsdienstvrede belangrijke bepaling luidde: “persoonlijke vrijheid van godsdienst in Holland en Zeeland; in andere steden en gewesten vrijheid om eigen beleid op het gebied van godsdienst te voeren”.

29 januari 1579 was een begin
Je zou kunnen zeggen dat de Noord-Nederlandse poldermentaliteit en de beginnende Verlichting de ouders waren van de godsdienstvrijheid. De poldermentaliteit zorgde voor nieuwe eenheid in verscheidenheid en de aanstormende verlichting verbrak het primaat van religie over wereldse zaken. Toch zou het nog tot 1795 duren voor de logische consequentie van de vrijheid van godsdienst onder invloed van de Franse revolutie er in de vorm van een officiële scheiding van kerk en staat tot stand kwam.
De ‘Unie van Utrecht’ was een mosterdzaadje voor de godsdienstvrede dat behoedzaam gekoesterd en traag zijn weg vond naar het gehele Europese continent en per land uiteindelijk  in wetten werd vastgelegd. Godsdienstvrijheid betekende dat iedere religie bestaansrecht had en dat ieder individu het recht had om zijn eigen godsdienst te kiezen of te verlaten. De dominantie van één enkele godsdienst was daarmee verbroken.  Nederland kreeg nog wel te maken met een staatsgodsdienst die andere religies tolereerde, maar bij de nieuwe grondwet van Thorbecke in 1848 werden alle religies gelijk gesteld en kon iedereen beroep doen op de grondwet.

Polderende religies in Nederland
Ook religies moesten wennen aan het idee van godsdienstvrijheid en het heeft lang geduurd voordat er zich een verstandhouding ontwikkelde die afspraken mogelijk maakten. Nog steeds zijn er protestantse dominees te vinden die hel en verdoemenis preken over ‘paapse toestanden’.  Ondertussen hadden de wat meer praktisch ingestelden al lang afspraken gemaakt over netelige kwesties. Bijvoorbeeld over gemengde huwelijken die op familieniveau tot ernstige problemen konden leiden. De praktische onderlinge afspraak tussen religies was dat in een gemengd huwelijk de kinderen zouden worden opgevoed in de religie van de vrouw. Binnenlandse missie om gelovigen van andere religies te verleiden om tot de eigen religie toe te treden werd als ongewenste concurrentie gezien. Inmiddels zijn we al weer veel verder. De Oecumene brengt religies steeds dichter bij elkaar in een sfeer waarin wat verbindt belangrijker is dan wat scheidt. Vrede op zijn best.

En nu de islam nog
De islam is er in haar periode van ‘splendid isolation’ in geslaagd om de Europese ontwikkelingen buiten de deur te houden. Ze treedt nu Europa binnen vanuit een geheel andere geschiedenis en als gevolg daarvan ook totaal andere opvattingen. De islam past niet in de Europese godsdienstvrede. Ze doet wel beroep op de zwaarbevochten ‘vrijheid van godsdienst’ om haar eigen onveranderde religie een plaats tussen de Europese religies te geven. Zonder bereid te zijn tot ook maar enige aanpassing van de eigen religie, staat de islam in Europa op het standpunt dat ze andere religies respecteert, maar niet deel wenst te nemen aan de in Europa geldende godsdienstvrede. Er is ook niets wat haar dwingt dat wel te doen. De islam is geen voorstander van de scheiding van kerk en staat. Ze zou een Europese godsdienst kunnen zijn als ze dat wel was en afzag van binnenlandse missie, als ze bij gemengde huwelijken toestaat dat de daaruit voortkomende kinderen in de religie van de vrouw worden opgevoed, ze zou andere religies als volkomen gelijkwaardig zien en haar gelovigen toestaan om uit de islam te treden of naar een andere religie over te gaan.

Aan Oecumene doet de islam niet. In het handboek voor Europese islamisten ( Westerse moslims en de toekomst van de islam) schrijft Tariq Ramadan dat moslims wel deel kunnen nemen aan interreligieuze gesprekken maar dat ze daarin de eigen waarheid moeten uitdragen en naar respect voor en aanvaarding van hun standpunt moeten zoeken (pagina 261-266). Elders in het boek roept hij op om de Westerse waarden en normen te vervangen door islamitische waarden en normen omdat het Westerse systeem ‘haram’ is (bijvoorbeeld pagina 255). De islam heeft haar eigen mosterdzaadje in Europa geplant en laat er geen misverstand over bestaan dat ze dat stevig wil laten groeien.

Godsdienstoorlog op komst?
Bassam Tibi, de in Nederland nog weinig bekende schrijver over de politiek van de islam, komt na zijn analyses tot een belangrijke vraag: wordt Europa islamitisch of de islam Europees?  Hij beantwoordt de vraag niet. Dat kan ook niet. Niemand weet hoe het af zal lopen. Ik ben minder voorzichtig. Mijn stelling is dat als er niets verandert Europa gaandeweg islamitisch zal worden. Ik baseer dat op de waarneming dat overal waar de islam in de geschiedenis voet aan de grond heeft gekregen de cultuur werd geïslamiseerd en daarmee de machtsverhoudingen. Het Midden-Oosten en Noord-Afrika zijn op dit ogenblik het toneel van godsdienstoorlogen. Terwijl Saoedi-Arabië de strenge salafistische  islam naar Europa exporteert, zijn de islamitische landen het toneel waar islamisten een theocratie willen installeren en dictators (als eerder Sadam Hussein) die dat trachten te voorkomen. Met de komst van islamitische migranten en vluchtelingen komt ook een deel van de spanningen uit dat gebied binnen. Daarnaast komt echter ook de banier binnen waaronder alle moslims, ondanks hun tegenstellingen, zich scharen binnen: een religie die de wil heeft om te domineren. In Nederland is de appreciatie van de islam na 9/11 en de opkomst van de korangetrouwe IS niet groot meer. Ook het vertrouwen in moslims die zich distantiëren onder het motto ‘niet mijn islam’,  genieten weinig vertrouwen. Regelmatige peilingen die uitwijzen dat onder de Europese moslims de aanhang  voor IS onverwacht groot is, dragen daar aan bij.

De spanningen tussen moslims en de Europese bevolking zal in de toekomst alleen maar blijven toenemen. De integratie wordt tegengewerkt door de islam,  door de thuislanden en door de sociale controle die moslims op het gewenste spoor houdt. Moslims worden gestimuleerd andere dan economische deelname aan de samenleving te vermijden.  Op de lange duur kunnen de spanningen zo groot worden dat de bestaande tegenstellingen volledig aan het licht treden. Dat zal het moment kunnen zijn waarop de islam het ongeschreven verdrag (Ramadan: pagina 92) eenzijdig opzegt en een strijdende islam wordt zoals we die van elders kennen.
De tribale cultuur waaruit de islam voortkomt en die ze in zich opgenomen heeft maakt de islam sterker dan de Europese godsdiensten die maar weinig militante aanhangers kennen die bereid zijn om voor hun religie te vechten, laat staan de martelaarsdood te riskeren. Dit verschil verontrust de Europese bevolking. Europa kent geen tribalisme meer, al vanaf de veroveringen door Julius Cesar werd het tribalisme bestreden.  Kerk en adel hebben dat later voortgezet omdat de tribaal georganiseerde bevolking  geen ander gezag boven zich duldde.

Strijden voor Europese waarden en normen
Vroeg of laat zal Europa de strijd met de tribale islam moeten aangaan. Hoe eerder, hoe beter, want de strijd zal heviger worden naarmate die langer wordt uitgesteld. Een invalshoek is de rechten die de islam ontleent aan de vrijheid van godsdienst te ontnemen. Dat betreft onder meer de vrijheid om scholen te stichten, Moskeeën te bouwen en belastingaftrek voor giften aan islamitische instellingen.
Rechten ontlenen aan de vrijheid van godsdienst zou alleen toegankelijk mogen zijn voor religies die ten volle de normen en waarden waarop de vrijheid van godsdienst is gebaseerd onderschrijven en dat in de praktijk niet alleen met de mond belijden.
Bij deze invalshoek wordt de islam niet verboden, maar gezien haar leer uitgezonderd van de rechten waarop religies zich mogen beroepen. Pas als de islam in Europa zich hervormt en past binnen de Europese godsdienstvrede zouden die rechten haar weer kunnen worden toegekend.
Er is moed voor nodig om zo’n strijd aan te gaan. Het zou een strijd kunnen zijn die geïnitieerd wordt door de christelijke religies en door christelijke politieke partijen. Het zal geen eenzame strijd worden. Een groot deel van de bevolking zal zo’n strijd steunen en het is ook bepaald niet uit te sluiten dat een relevant deel van de moslims die strijd zal steunen omdat ze in vrede willen leven en met rust wil worden gelaten door de militante islam.

De godsdienstvrede heeft in Europa rust en vrede gebracht en godsdienstoorlogen uitgebannen. Het zou niet moeten rusten voordat ook de islam inziet dat dit in het belang is van moslims voor wie de islam thans nog een belemmering vormt om volledig geaccepteerd te worden.


Update
In België worden de hervormers tegengewerkt door hun orthodoxe moslim broeders
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.2551189





7 opmerkingen:

  1. Goede analyse zoals we van je gewend zijn. Islamieten vormen nu een slordige 4% van de Europese bevolking. Er kan met voorzichtige stapjes aan inkadering worden gewerkt. Heb hoop op initiatieven vanuit Europa waar jouw geluid steeds vaker ook door anderen wordt geventileerd.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. O wat zou ik graag in een godsdienstvrede met de islam geloven! Maar dan moet er eerst overeenstemming bestaan over de problematiek, zoals hier door Peter verwoord. De moslims die ik spreek herkennen zich hierin niet, uit onkunde of uit onwil.
    Als we de confrontatie voor ons uit blijven schuiven dan hebben de seculiere krachten op den duur niet meer de kracht om de agressieve islam buiten de deur te houden. Nu al zijn veel seculiere europeanen ingekapseld door het islambelang, zoals dat van hogerhand wordt beschermd.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Via Facebook hebben twee moslima's dit blog als bericht gedeeld. Er wordt denk ik onderschat hoeveel moslims naar rust en vrede snakken. Ze hebben alleen maar last van de militante islam.
      Verder eens. Aanpakken, hoe eerder, hoe beter.

      Verwijderen
  3. Dank je wel Peter Louter voor dit antwoord van een heel artikel op mijn vraag in het artikel over ‘het Poolse geheugen’.

    Ik leer veel op deze manier, ik had eerder nog nooit gehoord over ‘De godsdienstvrede’ en vond na zoeken alleen informatie via:
    https://nl.wikipedia.org/wiki/Godsdienstvrede_van_Augsburg dit :

    http://www.cultureelwoordenboek.nl/index.php?lem=1979

    Die gaan beide over de Europese godsdienstvrede na de Schmalkaldische oorlog. Ik lees daar ( o.a.) dit: …. “In 1555 werd daarom de Godsdienstvrede van Augsburg getekend waarin werd gesteld dat de religie van de vorst ook de religie van het gebied zou worden. “
    Nou, dat is iets waar we nu niets meer aan hebben. In feite is dat iets waar de Islam nou juist wel iets heeft nl. als de vorst wordt vervangen door de imam …. maar eigenlijk gaat het om ‘de islamitische rechtsscholen', want een moslim volgt de imam niet zoals hier vroeger de christenen hun vorst kennelijk volgden.
    Het is achterhaalt, het gaat nu m.i. om individuele gewetensvrijheid. Inderdaad die belangrijke bepaling uit 1579 die jij ook aanhaalt over ‘persoonlijke vrijheid van godsdienst(….)”. Zelf zeg je ook: we zijn nu al veel verder.

    Vanaf “en nu de Islam nog”, ben ik het roerend met je eens.
    Maar hoe contacteer je dat grote deel van de bevolking en dat relevante deel van de moslims dat de strijd voor Europese waarden en normen zal steunen en persoonlijk zal strijden. En hoe laat je zien dat dit gebeurd, hoe maak je deze ‘strijders’ bewust van elkaars bestaan.
    “Geïnitieerd door christelijke religies en christelijke politieke partijen" zeg je.
    Vergeet niet dat 26% van de NL. bevolking zgn. ‘nieuw spiritueel’ is, hun stemmen gaan bijna allemaal naar D66, Gr. L., PvdA en SP. Die zullen correct de godsdienstvrijheid beschermen en het initiatief tot een strijd zoals hier voorzien in de grond boren. Kijk om je heen en je ziet het nu al gebeuren.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Sorry voor de kleine onbedachtzaamheid, bij de eerste gegeven link staat na Augsburg het woordje 'dit', dat hoort daar niet.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ad Rek, de godsdienstvrede van Augsburg was een Duitse kwestie die beoogde een einde te maken aan de godsdiensttwisten die werden veroorzaakt door het opkomende Lutheranisme. Dat de bevolking zijn 'Heer' volgde past in het toen in die streken nog heersende feodalisme.
    Ik gebruik 'godsdienstvrede' niet al verwijzing naar een verdrag oid, maar als typering van het resultaat waar een lange strijd aan vooraf is gegaan.
    Nederland heeft de islam met welwillendheid over zich heen laten komen, maar die welwillendheid is aan het verdampen. Ik zie de vluchtelingencrisis niet als een fenomeen op zich, maar als onderdeel van de islamcrisis. Nederland wil niet nog meer moslims binnen zijn landgrenzen.
    Binnen de politiek is de toon aan het veranderen. Als je luistert naar wat CDA (Buma), SGP en CU in debatten zeggen, zie je dat ook zij zich in toenemende mate ongerust maken. We zitten midden in een proces van bewustwording. Ik heb geprobeerd te laten zien dat de islam in feite niet binnen het idee van godsdienstvrijheid past omdat ze die principieel uitsluit en hooguit tijdelijk accepteert. Er is strijd nodig om te laten zien dat we zo niet verder kunnen met de islam. Ze vormt niet alleen een bedreiging op de lange termijn, maar werkt ook jaren de integratie tegen.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. De islam is bezig al 1400 jaar niet-moslims wereldwijd uit te roeien.In het islamitisch wereldbeeld ontstaat oorlog, omdat niet-moslims bestaan.Allah accepteert geen andere religie dan de Islaam.En de islam betekent onderwerping en vrede: wie zich aan de gelukzalige wetten van Allah onderwerpt, leeft onder het regime van vrede.Als fundamentalisten het ongeloof bestrijden, zijn ze bezig om vrede te stichten.Want het ongeloof brengt conflict en oorlog met zich mee.Zo handelde profeet Mohammed ook. Hij onderwierp anderen aan de islam, en zodoende bracht hij de vrede in de harten van de onderworpenen.Voor de rest bestaat de wereld uit verdragen: een tijdelijk vredesverdrag of een wapenstilstand. Waarom tijdelijk? Omdat de islam als juridische en politieke verschijning van de wil van Allah de enige, absolute en eeuwige vorm van vrede is.Voor de Islam is elk land, waar de Islam niet heerst, een Dar al-Harb, een huis van oorlog.Oorlog met de “kaffirs”, de ongelovigen.Met ons dus.Moslims die daden van geweld en terreur plegen in de naam van God, kunnen ruimschoots rechtvaardiging vinden voor hun daden, gebaseerd op de leringen van de koran en de woorden en voorbeelden van Mohammed zelf! Christenen die zich bezighouden met geweld, overtreden de expliciete leringen en het voorbeeld van Jezus Christus.“Wie het zwaard opneemt, zal erdoor vergaan,” zei Hij.Hij had geen leger en geen wereldlijke macht.Het Christendom heeft in de eerste 3 eeuwen van haar bestaan op een vreedzame wijze het Christendom verspreid.De kruistochten vonden plaats van circa 1095 tot 1230 na Christus.Dus,de Kruistochten waren niet in de geest van hun leider Jezus Christus.De moslims die klaar staan om hun zogenaamde vijanden te vernietigen in de naam van God, zich beroepen op het volgen van de geboden van God in de koran en het nadoen van de profeet als hun rolmodel.Geweld in de islam, of het nu in de vorm van terrorisme is, of het vervolgen van christenen en andere minderheden in de moslimwereld, of de doodstraf voor iemand die zich afkeert van de islam of de doodsbedreigingen aan het adres van Salman Rushdie voor het vermeende beledigen van de profeet Mohammed, zijn niet simpelweg een aantal geïsoleerde incidenten of afwijkingen van de ware en vredige islam. Zulk geweld gaat in werkelijkheid terug naar de wortels van de islam zoals gevonden wordt in de koran en de daden en leringen van de profeet zelf.Mohammed was behalve een geestelijk leider ook een militair en politiek leider…Bestrijd hen totdat er geen vervolging meer nodig is en totdat godsdienst aan de kant van Allah staat (8:39)…Vecht tegen ongelovigen! Allah staat aan uw kant; Hij zal u de overwinning schenken (9:12-14)…Ongeveer de helft van de teksten in de Koran roept op tot haat en geweld tegen niet-moslims.De jihad en doden zijn het hoofd van de islam. Neem ze weg, dan neem je het hoofd van de islam weg.De islam heeft in 1400 jaar nog nooit iets anders gedaan dan dood en verderf zaaien!

    BeantwoordenVerwijderen